Petjokfragmenten en andere Petjok zaken
PETJOK & PETJOK GELUIDSFRAGMENTEN
door 
Dane Beerling
Klik op:
Hemel (Petjok),*nieuw
Si Bentiet (Petjok),
Ajam dieppries (Petjok),
Matjan
Rehenworrom (Petjok)
Fragment (Petjok),
Fragmenten uit “Leew is tijher, alleen sijn celana monyet met sonder strepen. PETJOK.”
Stem: Dane Beerling.Kleine hrap fan ouwe frouw ija. Hij ni al nenek van ses’nneentih, ook Indo dese.Toen vroeher hij ook schooljif (jif = juf). Hij vraah aan de kindren: Weten jullie wat een leeuw is? Tierlek, de kindren zij weten. Wan leew is tijher alleen zijn celana monyet met sonder strepen. Dan jif hij seh: Goed zo! Maar wat is de naam van zijn vrouwtje? Ister een Indo-prientiel in de klas, deftihe naam hij Hendrik-Jan van Zomeren tot Winterrrr, al voorberéid dese op repatriëríng naar Gollan… Itu Hendrik-Jan hij sóóó klein, en de kindren se noemen hem Si Gedeh. Die prientiel, wah pienter ja di fen, hij steek zijn vinger yang hooh, maar niet nodih. De andren tolol ja, zij weten niet. Toen de jif hij seh: Ayo zeg jij het maar Hendrik-Jan. Toen Si Gedeh hij seh: De vrouwtje van de leew is leewrík jíf!Tot zover een fragment uit “Leew is tijher, alleen sijn celana monyet met sonder strepen. PETJOK.”
“Tjalie Robinson, biografie van een Indo-schrijver” door Wim Willems (ook verstuurd naar VPRO en in Forum geplaatst, maar door de redactie volkomen onnodig ingekort, hieronder de originele versie)
In het programma Boeken van Wim Brands (VPRO 26/10/08) werd “Tjalie Robinson, biografie van een Indo-schrijver” van Wim Willems besproken. Het zal best een aardig boek zijn “Tjalie Robinson, biografie van een Indo-schrijver”. Aardig was ook het gesprek tussen Wim Brands en Wim Willems. Maar waarom gebruikte deze laatste een paar maal Maleis tegen Wim Brands? Wim Brands noch hij, Wim Willems, zijn Indisch en nog minder Indonesisch. In VPRO-GIDS nr. 43 besteedt ook Elja Looijestijn aandacht aan Tjalie Robinson onder de titel Adoeh je voel je tandenwater! Looijestijn schrijft over Tjalie Robinson o.m.: ‘hij documenteerde als enige een inmiddels uitgestorven taal: het Petjo’ (‘als enige’, moet natuurlijk zijn ‘als eerste’, want er zijn meer luitjes – weinig helaas – die dat ook deden en nog steeds doen). Vervolgens geeft Looijestijn een rammelend resumeetje van de geschiedenis van Petjo (Petjok). En bij wijze van ‘Petjokkleuring’ citeert hij/zij enkele fragmenten uit Robinsons Piekerans van een straatslijper. Maar in die fragmenten komt geen Petjok voor! Petjok is, eenvoudig gezegd: Nederlands spreken, maar Maleis denken (Zie ook de pagina Petjok toen en nu). ‘Tjalie is de grote schrijver van Indonesia en Nederland samen in onze petjo taal.’ Dat zegt Ventje. In Looijens ‘vertaling’ in het Nederlands luidt het:‘Tjalie is de beste schrijver van Indonesië en Nederland samen in onze taal ‘Petjo.’ Ziet ú het verschil? Hollanders kunnen dat niet zoals Tjalie Robinson dat kan, beaamt Nono. Ook andere Indië/’Indonesia’ zaken kunnen anderen niet zo beschrijven.‘Adoeh nog niet de achterbuurten van Jakarta (!), nog niet de passer (!), nog niet de flora en de fauna-nja van Indië, de kleine man overal in Indië…’ Adoeh! Zo goed Nederlands praat een kleine boeng helemaal niet. Die praat Petjok. Petjok is echt totaal iets anders. ‘Flora en fauna-nja’, apa itoe! Dane Beerling, Amsterdam
REACTIES
Beste meneer Beerling,
Bedankt voor het aanraden van de site. Ik heb er even op rondgekeken en zag dat u nogal wat kritiek had op mijn artikel in de VPRO Gids. Toevallig is dit een onderwerp waar ik me behoorlijk in verdiept heb, tijdens mijn studie taalwetenschap. Mijn masterscriptie ging over mengtalen, en dan vooral over Petjo. Hij is na te lezen op igitur-archive.library.uu.nl/student-theses/2006-0830-200821/EljaVolledigescriptie0361615.doc. Daar vindt u meer informatie dan het ‘rammelend resumeetje’ in mijn artikel.
Omdat ik ook geen Indische achtergrond heb, kan ik natuurlijk niet zo meepraten over (in) Petjo als u. Het is voor een journalist ook bijna niet te doen om over specifieke onderwerpen als deze iets beknopts en toegankelijks te schrijven waar de mensen die een groot deel van hun leven aan dit onderwerp wijden, tevreden mee zijn. Al moet ik zeggen dat ik verder alleen positieve reacties heb gehad.
Veel succes met uw werkzaamheden, goed dat u er zoveel voor doet om de Indische cultuur en taal in stand te houden.
Vriendelijke groeten,
Elja Looijestijn
VPRO Gids en Beste meneer Beerling,
Ik herinner me ineens dat ik voor mijn scriptie ook werk van u als bronnen heb gebruikt. U vindt het vast interessant om door te lezen.
Vriendelijke groeten,
Elja Looijestijn
PETJOK Dane Beerling Hieronder de tekst van Rehenworrom en nog enkele Petjokgrappen.
Regenworm… Toen als na de onweer, een rehenworrom hij komen drijt ijt de hron. Niet kulit langsep hij, maar ros als blote flees van totokbaby iya. Toen hij siet ister noh méér rehenworrom. Ister eentje dáár, en dáár ister nóh meer. En ister ook eentje nyang is dih bij gem in de hroene hras. Bloot ook dese, dis hij siet is mooi dese. En toen terus perlieb hij. Hij heef kisjes so iye met de han. En toen hij fraah: ‘Mau jij met mij?’ Toen die andre rehenworrom hij sehhen: ‘Ih, jij gila of niet?’ Gila is hek iya, als fan dorpshek bijfoorbeel, ie weet iya? Toen die ene worrom nyang is perlieb iya, hij seh: ‘Niet ah hek ek, alleen jij so mooi iye, dáárom ek perlieb, ek foel so gemes met jou. ‘Perlieb! Apa perlieb!’, die andre hij seh ‘Ek jou eihen ahterkan immers!’ Ohen (ogen)… Boengki, mijn sobat keras hij, haat op reis hij naar de Sijdsee naar Hawaiï, ie weet iya? Als al in Hawaiï hij haat mij srijfen, ek krijht ansihkaart van gem met mooie meid drop. Die mooie kip nih, hij met kembang sepatoe in sijn gaar met ferder nèks. Dis helemáál bloot iya? Boengki hij srijfen dronder: ‘Móói iye, ohennya?’ Perhippenis… Letnanheneraal Simon Tabrak, óók Indo deze en dan als al oud hij haat dood bijna. Dis in de hospitaal ister aalsmoesnir nyang haat bidden met gem. En toen aalsmoesnir hij prahen aan Simon Tabrak: ‘Wil je perheven jou pijanden?’ ‘Kèn niet ah’, letnanheneraal Simon Tabrak hij seh ‘wan isterniét pijan, ek al doodschiéten al die lij immers!’ … Dane Beerling is beeldend kunstenaar en publicist, maar hij behoort ook tot het ‘uitstervend’ ras van vertellers, Indische vertellers. Hij is een eigentijdse verteller van verhalen met een Indische achtergrond. Verder houdt hij lezingen over en in Petjok en over Indische cultuur in het algemeen. Bij hem gaan ernst en luim hand in hand. …
INFORMATIE OPTREDEN
Wilt u dat Dane Beerling bij u zijn voordrachten houdt, klik dan op ‘contact‘ in het linker of bovenmenu.
Dane (12 jaar) tussen zijn ouders in en hieronder nogmaals zijn moeder en haar zuster Hilda. 
Op de foto links staat Rebecca Tinkelenberg (moeder van Dane Beerling) en rechts haar zuster Hilda. In beide vrouwen eren wij alle moeders van Indo afkomst, omdat zij de erflaters zijn van de Indische cultuur.
Indische Cultuur (in) Beweging