BUITENKAMPERS
De documentaire “Buitenkampers” van Hetty Naaijkens-Retel Helmrich, bekroond met de Kristallen Film, werd op 12 augustus jl. op Nederland 2 vertoond. In de VPRO Gids was daar een tamelijk aansporend artikel aan gewijd en ‘dus’ had ik nogal wat vrienden en kennissen aangemoedigd om te gaan kijken. Ik had dat beter niet kunnen doen…
“Buitenkampers” zijn zij die gedurende de Japanse bezetting buiten de Japanse interneringskampen waren gebleven, voornamelijk de Europees-inheemse gemengdbloedige Nederlanders (Indo’s) op Java en afhankelijk van de plaatselijke Japanse commandanten.
In “Buitenkampers” van Naaijkens waren voormalige buitenkampse Indo’s zelf aan het woord over hun ervaringen gedurende de Japanse bezetting van het voormalige Nederlands-Indië en die in de gewelddadige periode daarna, de Bersiapperiode.
Het is Naaijkens opgevallen dat Nederland tot op de dag van vandaag tamelijk zwijgzaam is over het koloniale verleden in Nederlands-Indië, en ze zegt verder: “ik kan mij niet herinneren dat ik ooit iets over dit onderwerp heb geleerd.” Ik vermoed dat zij bedoelt dat ze over dat onderwerp op school niet of nauwelijks iets heeft geleerd. Maar, mijn beste mevrouw Hetty Naaijkens-Retel Helmrich, u had uw gebrek aan kennis daaromtrent ruimschoots kunnen bijspijkeren alvorens aan uw documentaire te beginnen. Er is namelijk heel veel informatie beschikbaar over die periodes. Bijvoorbeeld ligt het archief van de Rijksuniversiteit Leiden daar vol mee, verzameld tijdens de voortreffelijke “Studiedagen Indische Nederlanders” begin 90-er jaren van de vorige eeuw georganiseerd door historicus Wim Willems, inmiddels professor Wim Willems. Maar ook in Amsterdam werden indertijd symposia over die onderwerpen gehouden. And last but not least had u de boeken van Dr. L. de Jong t.w. “Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog 11a Nederlands-Indië, eerste en tweede helft en 11b eerste en tweede helft”, vooraf kunnen inkijken alvorens “Buitenkampers” te maken. Ik acht het niet voor onmogelijk dat u dan ook een andere keus zou hebben gemaakt van de geïnterviewden, luitjes die zich wél hebben verdiept in en dus kennis hebben van het hoe en waarom van het fenomeen “buitenkampers” van Indo-origine. De verhalen van de nu geïnterviewden waren van tijd tot tijd zeker ontroerend, maar, uitgezonderd een enkeling zoals de historicus Herman Bussemaker, ontbrak bij hen vooral kennis over het geheel van de Indo-geschiedenis inclusief de vraag over het waarom van het verblijf buiten de Japanse kampen en de daarop volgende Bersiapperiode.
Helaas zijn wij, Indo’s-Buitenkampers, voor wat kennis over onze geschiedenis betreft weinig opgeschoten met de documentaire “BUITENKAMPERS” van Hetty Naaijkens-Retel Helmrich. Die documentaire is te veel een tear–jerker geworden.
Dane Beerling, Amsterdam, 14 augustus 2014