HOUTEN FIETSEN & INDIË Dane Beerling, 16 mei 2014
Kortgeleden was ik op weg naar het verpleeghuis, naar mijn zieke vriend, waarbij ik met tram 7 over de Amstel reed. Het was zonnig en beneden mij dreven velerlei soorten bootjes op het lichtkabbelende water. Een van de bootjes dat veel weg had van een sleper, droeg de naam Priok en onmiddellijk droomde ik weg naar mijn geboorteland het voormalige Nederlands-Indië, naar het moment dat we in de Bataviase haven Tandjong Priok op weg gingen naar Holland. Het was 1947 en we waren niet de enige ‘repatrianten’ die de gangway van het hospitaalschip ms. Kota Inten opklommen. Een lange klim, herinner ik me, maar met de weinige barang-barang* kostte het niet erg veel moeite.
De herinneringen aan Indië hielden op toen ik bij het Concertgebouw overstapte op tram 3. Een paar haltes verderop echter, op het kruispunt 1e Constantijn Huygenstraat/Overtoom, waren de herinneringen aan Indië er opnieuw. Daar, in beddenzaak Coco-Mat op een hoek, stonden ze, de houten fietsen. De Japanse bezetters in Nederlands-Indië hadden ze ook, ik zag ze bij de Japanse soldaten in het posthuis tegenover waar we toen vlakbij het vliegveld Kemajoran gedwongen woonden. Ze deden wat primitief aan de Japanse fietsen met de wielen met houten spaken. Hebben deze Hollandse fietsen die ook? vroeg ik me af. De afstand tot die vehikels was te groot om dat te kunnen zien. Ik nam me toen voor om op de terugweg even uit te stappen en de winkel met de fietsen ‘ns binnen te gaan. En dat deed ik.
“Ik kom niets kopen, hoor, maar kom alleen even naar de houten fietsen kijken”, riep ik bij de deur al naar de verkopers. Het mocht en een van hen, een jonge man, kwam bij de fietsen bij me staan. “Ze worden in Staphorst gemaakt en in Alkmaar verkocht”, zei hij. “Ik vind ze schitterend!”, zei ik. Ik vertelde hem toen dat ik houten fietsen al in 1942 had gezien “De Japanse bezetters in Nederlands-Indië reden ermee, maar die fietsen hadden ook houten spaken, geen metalen zoals deze hier.”
De houten fietsen bij Coco-Mat zijn werkelijk prachtig en van een heel mooie houtsoort gemaakt. De banden, van rubber, zijn mooi bruin van kleur, goed aangepast aan het bruin van het geheel van de fietsen. Tussen de twee vorkentanden onder het houten steur zit o.m. de fietsbel.
Ik kan niet meer fietsen als gevolg van een val van een dak en door een verkeerde beweging met m’n been bij het tafeltennissen, maar als ik wel zou kunnen fietsen, kocht ik er zeker een. Het zijn echt juweeltjes!
Foto (door de etalageruit) gemaakt door Giel Seppen 2014
De jonge verkoper: “Dus houten fietsen bestaan al zo’n eh… tweeënzeventig jaar!”, riep hij verbaasd.
“Ja”, zei ik “maar ze waren lang niet zo mooi en modern als deze prachtexemplaren!”
Ik heb hem toen iets meer verteld over Indië destijds, maar niet te veel natuurlijk (later bleek dat ook hij een relatie met Indië heeft: “Mijn moeder komt daar vandaan.”).
Voor ik de deur uitging zei hij: “Nou, ik ga dat op internet allemaal opzoeken, hoor!”
_______________
* Barang-barang: goederen, spulletjes.